Total diz protezi günümüzde en sık uygulanan cerrahi işlemlerden birisidir. Bu nedenle ameliyattan sonra protezin dayanma süresi, fonksiyonel sonuçlar ve hasta memnuniyeti, hem hasta hem de sağlık sistemi için daha önemli hale gelmektedir.
Total diz protezi ameliyatında protezin doğru konumlandırılması, hizalama ve eşit yumuşak doku dengesi başarılı bir ameliyat için kritik öneme sahiptir.
Bu nedenle diz protezi teknolojik gelişimi, bilgisayar destekli navigasyon sistemleri ve robot yardımlı cerrahiler yardımıyla, bacağın hizalamasını ve kemik kesilerinin en doğru şekilde yapılması amacıyla cerrahi tekniği iyileştirmeye odaklanmıştır.
Bilgisayar destekli navigasyon diz protez sistemleri, hastanın anatomik verilerini ameliyat sırasında tanımlar ve optimal kemik kesisi ve implant yerleştirme için nesnel, gerçek zamanlı geri bildirim sağlar. Ancak bilgisayar destekli navigasyon, işlemin herhangi bir aşamasını gerçekleştirirken cerrahı aktif olarak kontrol etmez veya kısıtlamaz. Genellikle kemiğin anatomik yapısı ameliyat esnasında işaretlenir, navigasyon yardımıyla istenilen açı ve miktarlarda kemik kesileri yapılır.
Robot yardımlı protez sistemleri, hastaya ait gelişmiş görüntülemeyi (BT, MR) bilgisayar yazılımı kullanarak düzenler, dizin hastaya özel sanal 3 boyutlu görüntüsünü elde eder. Cerrah, bilgisayar yazılımında ameliyat öncesinde en uygun kemik kesilerini, protezin yerleşimini ve hizalamasını ayarlar. Ameliyat esnasında robotik bir cihaz, cerrahın ameliyat öncesi planını yüksek düzeyde doğrulukla gerçekleştirmesine yardımcı olur. Her robot tasarımının farklı bir kısıtlama ve dokunsal geri bildirim düzeyi vardır ve tasarımlar pasif, aktif veya yarı-aktif olarak sınıflandırılır.
Pasif modeller doğrudan ve sürekli cerrahın kontrolü altındadır. Aksine, aktif robotik platformlar, ameliyatın bir aşamasından sonra, cerrahtan tamamen bağımsız olarak, daha önceden belirlenmiş işlemleri yapar. Yarı aktif sistemler ise cerraha, yumuşak doku veya damar sinir yaralanmasını önlemek için güvenlik önlemleri ile birlikte dokunsal geri bildirim sağlar. Yarı aktif robotlar ayrıca, tanımlanmış kemik kesisinde bir sapma meydana geldiğinde yavaşlar veya tamamen durur.
Robot, kesme kılavuzlarını konumlandırmak ve kemik kesilerine yardımcı olmak için önceden belirlenmiş cerrahi planı uygular. Bununla birlikte, artan ek maliyet, ek görüntülemeler gerektirmesi ve artan radyasyon maruziyeti dezavantajlarıdır. Robotik teknoloji, ameliyat öncesi görüntülemeye ek olarak önemli kurulum ve bakım maliyetleri, öğrenme aşamasında artan çalışma süreleri ve bilgisayar yazılımı güncellemeleri gerektirir. Birçok robotik cihaz, sınırlı sayıda implant tasarımıyla uyumludur, hekimin tercih ettiği protez markası ile uyumlu olmayabilir. Diz ve kalça protezleri için farklı uygulama sistemlerinin satın alınması gerekir. Ek olarak, robot yardımlı diz protezi, optik hareket yakalama takibini ve görüntü rehberliğini etkinleştirmek için femur ve tibiaya ek kesilerden fazladan çiviler yerleştirilmesini gerektirir. Bu çivilere bağlı olarak kırık riski artabilir. Ameliyat süreleri robotik cerrahide daha uzundur. Ameliyat süresindeki her 20 dakikalık artışın, müteakip enfeksiyon riskini yaklaşık %25 arttırması nedeniyle bu özellikle önemlidir.
Robot ya da navigasyon yardımı ile gerçekleştirilen diz protez cerrahisinde, protezlerin daha yüksek doğrulukta, uygun açı ile dizilimde yerleştirilebildiği gösterilmiştir. Ancak uzun vadede hasta memnuniyeti ve klinik sonuçları iyileştirdiğine dair henüz yeterli kanıt yoktur. Robotik platformların kullanımı, yapılan ameliyattaki değişkenliğin azalmasını sağlar, ancak robotsuz iyi uygulanmış bir ameliyattan beklenen sonucu daha fazla iyileştirmez. Robotik teknoloji gelişmeye devam ettikçe, implant ömrünü ve komplikasyonları değerlendiren daha uzun vadeli çalışmalar, hasta memnuniyeti açısından daha güvenilir sonuçlar verecektir.Hasta fonksiyonel sonuçlarının ve memnuniyetinin değerlendirilmesi, robotik teknolojinin diz protezi ameliyatına katma değer sağlayıp sağlamadığını belirleyecektir.
